وابستگی کودک به مادر و راهکارهای مواجهه با آن - دکترای اقتصاد

خبرنگاران | سرویس مادر و کودک - وقتی اتاق را ترک می کنید، کودکتان طوری گریه می کند که گویی برای همیشه او را ترک گفته اید. هنگامی که در خانه مشغول فعالیت های روزمره اید پای شما را می گیرد و می خواهد او را به آغوش بگیرید، گویی برای همیشه می خواهد به شما بچسبد. خسته و نگران شده اید، آیا این روز ها تمام می گردد؟ نگران نباشید، کودک شما در حال طی کردن فرایند رشد است و در این مرحله دچار اضطراب جدایی شده است. با کمی صبر، حوصله و همراهی، این دوران نیز می گذرد و کودکتان با قدم های پایدار از شما فاصله می گیرد.

دلیل وابستگی کودک به مادر چیست؟

بچه ها در حدود سن شش تا هجده ماهگی بیش از حد به اعضای خانواده (خصوصا مادر) وابسته می شوند. کودک در این سن به رفتن افراد از نزدش، توجه می کند. او کم کم آگاهی پیدا می کند که چه افرادی در کنارش هستند و چه کسی مسئول مراقبت از اوست. به افراد غریبه که به محل زندگی او وارد می شوند، توجه می کند و حضور آن ها می تواند باعث ناراحتی، گریه یا خشم او گردد.

در این دوره وقتی مادر بخواهد اتاق را ترک کند، لباس بیرون بپوشد یا به سمت در برود، با اعتراض، نارضایتی و گریه کودک روبرو می گردد. او تا هنگامیکه مادر را می بیند آرام و خوشنود، مشغول بازی است و هنگامی که مادر از دیدرس او خارج می گردد، گریه را سر می دهد.

عمدتا در همه بچه ها شش تا هجده ماهه، وابستگی دیده می گردد. میزان وابستگی کودک در نه ماهگی به اوج خود می رسد و پس از آن کاهش می یابد. اما مجددا در هجده ماهگی این رفتار در کودک دیده می گردد. پژوهشگران این وابستگی کودک را اضطراب جدایی می نامند. علت این پدیده آن است که کودک به قدری رشد یافته که توانایی یادآوری و مقایسه دارد و این موجب می گردد نسبت به زمانی که از او دور می شوید حساس گردد.

گاهی کودک آنقدر از دور شدن مادر هراس دارد که حتی اجازه رفتن به دستشویی را هم به او نمی دهد یا هنگامی که غریبه ای در خانه نیست، باز هم جلوی پای مادر را می گیرد و به پای او می پیچد. تکرار این گونه رفتار ها باعث لبریز شدن صبر والدین می گردد.

راه کار های روبروه با وابستگی کودک

• در وهله اول از سلامت کامل کودک خود مطمئن شوید. وجود هرگونه بیماری (کولیک نوزاد، دندان درآوردن نوزاد و...) باعث بی قراری کودک شده و فشار های عصبی و روانی به او وارد می کند که موجب تشدید این رفتار می گردد.
• بدانید که اضطراب جدایی دوره ای گذرا بین شش تا هیجده ماهگی است و پس از طی این دوره خود به خود این مشکل از بین می رود.
• مکان معینی را برای کودک معین کنید که بداند مال اوست. گهواره، تختخواب و اتاق کودک را بصورت مکان ویژه ای که کودک در آن احساس راحتی و آرامش می کند دربیاورید.
• هنگامی که می خواهید اتاقی که کودک در آن است را ترک کنید و مثلا به آشپزخانه بروید، با صدای بلند با او صحبت کنید و برای او آواز بخوانید تا او مطمئن گردد که شما در نزدیکی او هستید.
• در این دوره بچه ها توجه ویژه ای به مادر کرده و تنها در آغوش او آرام می گیرند. به همسر خود توضیح دهید که اینگونه رفتار کودک موقتی و گذراست و نشانه ای از بی توجهی یا دوست نداشتن پدر از سوی کودک نیست.

• با بازی دالی موشه به کودکتان یاد دهید که اگر چیزی را نمی بیند دلیل بر نبودن آن شی نیست. با دستانتان یا ملحفه ای صورت خود را بپوشانید، سپس آن را به سرعت بردارید. کودکتان از اینکه می بیند شما دوباره ظاهر شده اید به وجد می آید.

  اگر کودکتان بزرگتر است، می توانید یک توپ کوچک را زیر یک لیوان رنگی پنهان کنید و با برداشتن لیوان، توپ را به کودک نشان دهید و این بازی را بار ها با کودک انجام دهید.

  همچنین می توانید با بچه ها بزرگتر قایم باشک بازی کنید. بدین ترتیب کودک احساس می کند که مادر بازخواهد گشت و بنابراین جدا شدن از شما برایش راحت تر خواهد بود چون می داند باز می شد.

• محیط خانه را برای کودک امن کنید تا کودک به راحتی بتواند در محیط خانه به کشف و بازی بپردازد. اینگونه کودک با شجاعت بیشتری در خانه می گردد، بازی می کند و دوباره به سوی شما باز می گردد. به گونه ای که کودک متوجه نگردد، به او نظارت داشته باشید تا خطری متوجه وی نگردد و در هر بازگشت کودک، او را در آغوش بگیرید و ببوسید.
• کودک شما نیاز دارد تا همراهی با انسان ها و بچه ها دیگر را بیاموزد. به همین دلیل شما بایستی زمان هایی از کودک خود جدا شوید تا او با ارتباط دریافت با دیگر افراد، مهارت های اجتماعی را بیاموزد. از دیدگاه برخی روانشناسان، بچه های که از بدو تولد در محیط های شلوغ بزرگ شده اند، استقلال بیشتری داشته و هنگام ترک والدین احساس ترس و ناراحتی کمتری دارند.

• هنگامی که می خواهید کودک را ترک کنید با او خداحافظی کنید و دلیل رفتن خود را با زبان ساده برایش بیان کنید. کودک شما شاید قادر به حرف زدن نباشد اما لحن و معنای کلمات را تا حدودی در می یابد. اگر هنگامی که کودک سرگرم بازی است، او را ترک کنید به این امید که باعث ناراحتی و گریه او نشوید، بالعکس اضطراب جدایی را در وی افزایش می دهید.
• اگر از پرستار یا یکی از نزدیکان برای مواقعی که در کنار نوزاد نیستید، کمک می گیرید، به کودک فرصت دهید تا در حضور شما با شخص دیگر آشنا شده و انس بگیرد تا در نبود شما با اضطراب کمتری روبرو گردد.
• اگر می خواهید کودک را به محیط جدیدی (مثل مهد کودک) بسپارید. یک روز قبل او را به آن محیط برده و آنجا را به او نشان دهید. او را با مربی مهد آشنا کنید و درباره فعالیت های بچه ها در مهد با او صحبت کنید، به گونه ای که اشتیاق در او ایجاد گردد.
• مربی یا پرستاری که قرار است مراقب کودک باشد را از همه چیز کودک اعم از رفتارها، علایق، ساعات خواب و تغذیه و شرایط جسمانی کودک، آگاه کنید.

بیشتر بدانید: مهد کودک رفتن بچه ها چه فوایدی به دنبال دارد؟

• کودک را به محیط هایی که همسالانش در آن هستند ببرید تا دوست پیدا کند. آنگونه می بینید که چه راحت آغوش شما را رها می کند و به سمت بچه ها دیگر می رود.
• قبل از ترک کردن کودک، او را در آغوش بگیرید و به او بسیار محبت کنید. نگران از لوس شدن او نباشید. با این کار شما احساس امنیت را به او هدیه می دهید.
• انجام برخی کار ها را به خود کودک بسپارید. اینگونه کودک کم کم یاد می گیرد از خودش مراقبت کند و حس استقلال در او تقویت می گردد. جایی که کودک واقعا نیاز دارد به او کمک کنید و در دیگر موارد کودک را تشویق به انجام کار کنید.
• برای گریه نکردن کودک قبل از ترک او، جایزه معین کنید. به او بگویید، چون دیگر بزرگ شده و یادگرفته با شما خداحافظی کند، استحقاق پاداش دارد.

با بکار بستن این راهکارها، اندک اندک، از وابستگی کودک کاسته شده و کودک تمرین استقلال می کند.

منابع:

چگونه با کودکم رفتار کنم/ دکتر گاربر

مادر کافی/ جو فراست