نقد ویژه برنامه 20 سالگی هری پاتر: بازگشت به هاگوارتز؛ غافلگیر شدیم
به گزارش دکترای اقتصاد، در سال 2021 اچ بی او مکس (HBO Max) با پخش ویژه برنامه تجدید ملاقات سریال دوستان یا فرندز (Friends)، عده زیادی را (من جمله نگارنده این مطلب) غافلگیر کرد. نکته غافلگیرکننده این ویژه برنامه این بود که از هیچ لحاظ حال وهوای سبک سرانه، معذب کننده (به خاطر طنازی یا احساسات زورچپانی شده)، مصنوعی یا کسل کننده نداشت و تجلیل خاطری صمیمانه و دوست داشتنی از سریال فرندز و دست اندرکارانی بود که سال ّها از عمرشان را وقف ساخت این سریال نموده بودند.
کاری که این ویژه برنامه کرد این بود که نشان داد ویژه برنامه های تجدید ملاقات (Reunion Specials)، اگر با سطح کیفی بالا و رویکردی صمیمانه فراوری شوند، می توانند تجربه ای بسیار لذت بخش و دلگرم نماینده برای کسانی باشند که یک اثر تفریح به مدت چند سال بخشی بزرگ یا حتی کوچک از زندگی شان بود.
شاید تصور افراد بدبین این باشد که احساسات به نمایش درآمده در این ویژه برنامه ها ممکن است کارگردانی شده یا مصنوعی باشد، چون انسان ها معمولاً بعد از خاتمه یافتن یک تجربه دیر یا زود نسبت به آن سرد می شوند. ولی باید این نکته را در نظر داشت که اگر کارگردان یا تهیه نماینده تصمیم نگیرد به چنین سمتی -یعنی برانگیختن احساسات مصنوعی- پیش برود، اصلاً احتیاجی نیست که این احساسات را به شکل مصنوعی فراوری کرد، چون خودشان خود به خود وجود خواهند داشت.
فقط کافی ست خاطرات کسانی را که در آن تجربه دخیل بودند، به شکلی صادقانه تحریک کرد تا خودشان سکان ویژه برنامه را به دست بگیرند. آدم هرچقدر هم رفتاری سرد و حرفه ای داشته باشد، نمی تواند نسبت به تجربه ای پیروز که باعث خوشحالی و لذت میلیون ها نفر شده، بی تفاوت باشد و به کسانی که چندین و چند سال در کنارشان بوده و شاید حتی در مقاطعی از اعضای خانواده خودش بیشتر با آن ّها وقت گذرانده باشد، حس تعلق خاطر پیدا نکند. یکی از شاخص ترین مثال ّها در این زمینه هریسون فورد است که همواره در مجامع عمومی طوری رفتار می نماید که انگار بازی در نقش هان سولو (Han Solo) بزرگ ترین اشتباه زندگی اش بوده و از جنگ ستارگان بدش می آید؛ هیچ وقت هم معلوم نیست در این زمینه شوخی می نماید یا کاملاً جدی است! ولی وقتی جیمی فالون (Jimmy Fallon) در سال 2019 از او درباره مرگ پیتر میهیو (Peter Mayhew)، بازیگر نقش چوباکا (Chewbacca) سوال کرد، او با بغضی سنگین در چند کلمه ابراز ناراحتی کرد. انگار که مرگ میهیو آنقدر برایش سنگین بود که نمی توانست درباره آن حرف بزند و شاید حتی کمی آزرده خاطر به نظر می رسید که فالون در آن موقعیت نسبتاً طنزآمیز و سبک سرانه چنین موضوع سنگینی را مطرح نموده است.
ویژه برنامه تجدید ملاقات هری پاتر نیز مثل ویژه برنامه فرندز کیفیت ساخت بالایی دارد و دقیقاً همان محتوای نوستالژیکی است که کسانی که با هری پاتر بزرگ شدند، به آن احتیاج دارند. هرچند به خاطر این که این سری فیلم ها به میزان سریال فرندز هسته متمرکز نداشتند و جی.کی. رولینگ نیز طی چند سال اخیر به شخصیتی جنجالی تبدیل شده، این ویژه برنامه نمی توانست به میزان ویژه برنامه فرندز صمیمانه باشد. جلوتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که منظور از کیفیت ساخت بالا چیست؟ به هرحال برنامه تجدید ملاقات مگر چه معیار کیفی ای می تواند داشته باشد؟ منظور از کیفیت ساخت شیوه فیلمبرداری، تدوین و ساختاربندی ویژه برنامه است. این ویژه برنامه مثل ویژه برنامه فرندز سر صحنه اصلی اثر فیلمبرداری شده است (این صحنه ّها اکنون بخشی از تور استودیوی هری پاتر (Harry Potter Studio Tour) واقع در لیوزدن، انگلستان است). مثلاً در یک صحنه دنیل ردکلیف و هلنا بونام کارتر در بانک گرینگاتز با هم صحبت می نمایند و حتی عروسک های گابلین های داخل بانک را نیز که پشت پیشخوان بانک قرار دارند به هم نشان می دهند.
فیلمبرداری این ویژه برنامه ها سر صحنه اصلی ارزش نوستالژیک بسیار بالایی دارد و علاوه بر ارزش احساسی ای که برای مخاطب فراهم می نماید، به بازیگران و عوامل اصلی نیز یاری می نماید تا در حال وهوای ویژه برنامه قرار گیرند و راحت تر احساسات خود را در خصوص تجربه یشان به اشتراک بگذارند. همان طور که در بخش تریویای ویژه برنامه در IMDB ذکر شده، فیلمبرداری این صحنه ها طوری اجرا شده که جادوی صحنه های فیلم حفظ گردد و ویژه برنامه واقعاً شبیه به تور استودیو به نظر نرسد. مثلاً بسیاری از زوایای دوربین از این صحنه ها همان زوایایی هستند که در فیلم ها مورد استفاده قرار گرفتند و فیلمبردارها حواس شان بوده تا حصارهایی که برای جلوگیری از ورود مردم دور صحنه ها کشیده شده، در کادر قرار نگیرند. این کوشش ها نتیجه داده و ویژه برنامه حال وهوای جادویی فیلم ها را حفظ نموده است.
یکی دیگر از عوامل مجذوب کنندهیت ویژه برنامه ساختاربندی منظم آن است. ویژه برنامه با خوش وبش شخصیت ها آغاز می گردد و پس از آن شاهد سیری منظم بین هر هشت فیلم و مصاحبه و تبادل نظر با عوامل هر فیلم و صحبت بازیگرهای اصلی درباره تجربه یشان به هنگام بازی در فیلم مورد بحث هستیم. بعلاوه در بستر هر فیلم برخی از صحنه های خاص و برجسته زیر ذره بین قرار می گیرند و خاطرات و تجربیات شیرینی درباره آن ها تعریف می گردد. مثلاً یکی از این صحنه ها، صحنه مراسم پایکوبی یول (Yule Ball) در هری پاتر و جام آتش است که یکی از بامزه ترین و مفرح ترین صحنه های هفت گانه هری پاتر است.
علت برجسته بودن این قسمت از داستان این است که در آن شخصیت های نوجوان داستان برای اولین بار با مفهوم پیچیده ای به نام علاقه به جنس مخالف آشنا می شدند و شیوه پرداختن رولینگ به این مقوله بسیار همذات پندارانه و واقع گرایانه و در عین حال شیرین بود. بسیاری از بازیگران نوجوان فیلم هم در طول ویژه برنامه به این مسئله اشاره می نمایند که موقع فیلمبرداری این صحنه جو پشت صحنه تا حدی شبیه به جو هاگوارتز بود و خودشان هم مثل شخصیت های داستان داشتند برای اولین بار با این مسائل دست وپنجه نرم می کردند. خاطرات مربوط به این صحنه بسیار مجذوب کننده و بامزه بودند و به خوبی نشان می دهند که چرا هری پاتر تا این حد بین بچه ها و نوجوانان نفوذ پیدا کرد، چون صرفاً دنیایی خیال انگیز ارائه نمی کرد، بلکه تجربه بزرگ شدن و احساسات دوران بلوغ در آن به تصویر کشیده شده بود.
با وجود همه حس های خوب، ویژه برنامه های تجدید ملاقات سمت تاریک هم دارند و آن هم تمام افرادی است که غیبت یا حضور کمشان، ممکن است آن تصویر ایده آلی که ویژه برنامه سعی در ایجادش دارد خدشه دار کند. ویژه برنامه هری پاتر نیز از این قاعده مستثنی نیست. احتمالاً بزرگ ترین شخص غایب جی.کی. رولینگ است. از حدود 1 ساعت و 40 دقیقه ویژه برنامه، رولینگ فقط در 30 ثانیه از آن حضور دارد و آن 30 ثانیه هم صحبت های او در سال 2019 است که به طور مضحکی با عبارت Filmed in 2019 بالای صفحه به آن اشاره شده، انگار که سازندگان ویژه برنامه می خواستند روی این موضوع تاکید نمایند که ما دیگر کاری با رولینگ نداریم و این چیزی هم که از او می بینید مال الان نیست.
همان طور که احتمالاً در جریان هستید رولینگ به خاطر حرف های جنجال برانگیزش درباره زنان ترنس به اصطلاح کنسل شده است و اکنون به خاطر جنجال و خشم زیادی که حول شخصیتش وجود دارد، دیگر شخص مناسبی برای محیط گرم ونرم، خودمانی و حال خوب کن چنین ویژه برنامه ای نیست. البته گفته می گردد که رولینگ به ویژه برنامه دعوت شده، ولی در نظر خودش ویدئوهای بایگانی اش کفایت می نموده اند و عدم شرکت او در ویژه برنامه ربطی به بیانات او درباره زنان ترنس ندارد، ولی چه کسی این حرف ها را باور می نماید؟
به طور کلی یکی از کاربردهای ویژه برنامه های تجدید ملاقات این است که به هواداران نشان داده گردد اثری که سرمایه احساسی زیادی روی آن گذاشته اند و تجربه آن جزو خاطرات شیرین زندگی شان بوده، برای کسانی که در ساخت آن نقش داشته اند نیز به میزان آن ها معنادار و خاطره برانگیز بوده و صرفاً به آن به چشم شغل نگاه نمی نموده اند. این پیغام به خوبی به وسیله حرف های سه بازیگر اصلی (دنیل ردکلیف، روپرت گرینت و اما واتسون) منتقل می گردد و آن ها دائماً روی این تاکید می نمایند که هری پاتر برایشان حکم خانواده داشته، پیوندی که بین شان وجود دارد هیچ گاه از بین نمی رود و همدیگر را عمیقاً دوست دارند.
با این حال، عدم حضور بسیاری از بازیگرها مثل مایکل گامبون (که حتی اسماً به او اشاره نمی گردد، با این که ریچارد هریس به شایستگی مورد تجلیل خاطر قرار می گیرد)، دیوید تیولیس، رابرت پاتینسون، مگی اسمیت، تیموتی اسپال، جولی والترز حاکی از این است که یا بنا بر یک سری سیاسی بازی که ما ازشان خبر نداریم دعوت نشده اند، یا این که دعوت شده اند و تجربه یشان به عنوان یکی از بازیگران پاتر در حدی معنادار نبوده که بخواهند در این ویژه برنامه شرکت نمایند.
مسئله کمبود وقت یا جور نشدن برنامه نیز نمی توانست باشد، چون با بسیاری از بازیگران جداگانه مصاحبه شده و حتی در تبادل نظری سه نفره بین ردکلیف، گرینت و واتسون، گرینت در اتاق حضور نداشته و به وسیله ادیت به صحنه اضافه شده، چون در کانادا مشغول فیلمبرداری سریال بوده و نمی توانست پیش بقیه حضور داشته باشد.
غیر از این، با این که سه بازیگر اصلی مجموعه همه حرف هایی را که هواداران انتظار شنیدن شان را از آن ها دارند می زنند، ولی بعید است که پیوند خانوادگی و عاشقانه بین آن ها نیز در حدی که در ویژه برنامه به آن اشاره می نمایند قوی باشد. خود ردکلیف قبلاً گفته بود که فراتر از ساعات کاری او و گرینت هیچ مراوده ای با هم ندارند و هیچ پیغامی بین آن ها رد و بدل نمی گردد. در واقع از صحبت های ردکلیف در گذشته اینطور برمی آمد که بین آن ها هیچ دوستی ای فراتر از رابطه کاری در پروژه ای پیروز وجود ندارد. اگر به خاطر مراسم هری پاتری نباشد، شاید این دو ده سال یک بار هم همدیگر را نبینند.
البته تصور خامی است اگر فکر کنیم تجربه فیلمبرداری هشت فیلم با بودجه سنگین برای همه عوامل دخیل در آن گل وبلبل بوده باشد یا این که همه عوامل و بازیگران در طول تجربه فیلمبرداری رفیق گرمابه و گلستان هم شده باشند. منتها هدف از بیان این مسائل این است که بسیاری از ویژه برنامه های تجدید ملاقات به خاطر ماهیت وجودی شان مجبورند تصویری بسیار ایده آل و احساس برانگیز از تجربه کار روی پروژه ای بزرگ به تصویر بکشند و جنبه های تاریک تر و سردتر آن را لاپوشانی نمایند، چون با لحن کلی این آثار جور نیست.
صحبت کلی این است که ردکلیف، گرینت و واتسون روی پرده نقره ای شیمی شخصیتی فوق العاده ای با هم داشتند. بسیاری از هواداران هری پاتر شاید دوست داشته باشند که این شیمی در دنیای واقعی هم وجود داشته باشد و این سه در دنیای واقعی هم دوست های صمیمی و فوق العاده ای برای هم باشند. اگر چنین دوستی ای حقیقت داشت، از قدرت احساسی بالایی برخوردار می بود، چون نشان می داد پشت آن دوستی ای که روی پرده نقره می دیدیم، حقیقتی عمیق تر نهفته بود. انگار که دوستی بین سه بازیگر اصلی دوستی بین هری، رون و هرماینی را پاک تر و خالص تر جلوه می دهد. این ویژه برنامه به این تصور خیال انگیز قوت می بخشد، ولی شاید واقعیت تا این حد ایده ال نباشد.
و در اینجا می رسیم به نتیجه گیری مطلب: این که ویژه برنامه های تجدید ملاقات جنبه مثبت و منفی دارند. جنبه مثبت شان این است که سفری شگفت انگیز در دنیای خاطرات و نوستالژی هستند و وقتی در سطح ویژه برنامه هری پاتر و فرندز فیلمبرداری شده باشند، بعید است که اگر طرفدارشان باشید، قلب تان را رقیق ننمایند. اما جنبه منفی چنین ویژه برنامه هایی این است که سعی دارند تصویری ایده آل به تصویر بکشند که شاید دروغین باشد؛ سعی می نمایند روی وجود احساساتی ماندگار حرف بزنند که شاید وجود نداشته باشند. اگر شما کسی هستید که از لحاظ احساسی احتیاج دارید که بدانید بازیگرهای شخصیت های موردعلاقه یتان در دنیای واقعی نیز با هم رابطه نزدیک دارند و از هم خوششان می آید، شاید بد نباشد به جنبه های تاریک این احساس گوشه نظری داشته باشید، چون این احساس عملاً شما را در برابر فریب و دلخوشی های الکی آسیب پذیر می نماید.
نقد ویژه برنامه 20 سالگی هری پاتر: بازگشت به هاگوارتز دیدگاه نویسنده است و لزوما موضع خبرنگاران مگ نیست.
منبع: دیجیکالا مگ