کودک درون چیست و چگونه می توان آن را فعال کرد؟ - دکترای اقتصاد

شاید بگویید، دیگر از من گذشته، اما برای احیا، رشد و بالندگی، بازیابی و شفای کودک درون، هر زمانی می تواند خوب باشد.

با کودک درونتان، آشتی کنید و سعی کنید او را در وجود خود پیدا کنید، روحیات و احساساتش را بشناسید و همچنین آن را در لایه های مختلف زندگیتان تجربه کنید.

دکتر اریک برن -رهبر فکری مکتب روان شناسی تحلیل رفتار (TA)- اعتقاد دارد شخصیت ما، ترکیبی از سه جزء والد، بالغ و کودک است.

والد بیانگر روحیات ام رو نهی ها و باید و نبایدهای پدرانه و مادرانه ماست. افکاری که شما از فرهنگ و مذهب و عقاید گذشته گرفته اید.

بالغ حالتی است که شما را در هر موضوعی کمک می کند که ابتدا جمع آوری اطلاعات بکنید و بعد به تحلیل سود و زیان بپردازید.

اما کودک همان تجربیات ضبط شده هر انسانی است که از دوران کودکی خود آموخته است.

درواقع هر فردی این سه حالت را با درجات خفیف، متوسط و شدید در خود دارد. گاهی یک فرد، والد سرزنشگر پررنگی دارد. گاهی یک فرد، بالغ قوی و قدرتمندی دارد و گاهی در یک فرد، کودک بازیگوش یا عاشق پیشه تسلط دارد یا در موقعیت های زمانی و مکانی یکی از آن سه بیشتر خودنمایی می کند.

اگر بتوانید به شناخت و تعادلی بین این 3 دست پیدا کنید، آنگاه یک گام به پیش خواهید رفت.

به طور مثال وقتی شما نشانه های کودک درون لجباز خود را بشناسید و بدانید که حضور او در رفتارهای شما می تواند ضربه زننده باشد، طبیعی است که او را تحت نظارت بالغ درون خود قرار می دهید و او را کم کم مهار می کنید یا زمانی که شما با روحیات کودک آزرده و افسرده آشنا بشوید، طبیعی است که به سمت راه های درمان آن خواهید رفت یا زمانی که متوجه شدید که کودک بازیگوش خود را بایستی همیشه فعال نگه بدارید، شما به سمت راهکارهای خلاقانه می روید یا زمانی که از کودک فلسفی خود باخبر می شوید، تازه متوجه می شوید که دوباره بایستی روحیه پرسشگری خود را بازیافت کنید.

کودک درون، خود را درون شما تجربه می کند و حضوری قدرتمند در خودآگاه و ناخودآگاهتان دارد. زمانی که شاد و سرمست باشد، می خواهد زبان بگشاید، عواطفش را بیان کند، فریاد بزند و قفس محدودیت را بشکند. دوست دارد تصنیف بخواند و در جشن تولد خود، شب یلدا و عید نوروز پایکوبی کند، با پرندگان پرواز کند، بخندد، پرت و پلا بگوید، عاشق شود، ناز کند، خود را لوس کند، مثل بچه های بازیگوش از دیوار راست بالا برود، تخیلش را در دفترچه نقاشی پر کند از خط خطی های جورواجور، مینیاتور بکشد، غریزه اش را پی بازی بفرستد، حنجره اش را پر کند از آواز قناری ها، توپ بازی کند، در خانه همسایه را بزند و در برود!

او می خواهد مانند یک دوره گرد، آزادانه بچرخد و کسی نباشد از او حساب و کتاب بکشد و زندگی را سراسر شور، مستی، خنده و شادی بداند. گاهی هم که غمگین و خشمگین می شود، گریه کند، بغض و ناله کند و در خود فرو رود.

کودک درون، سرشار از احساسات است و به همین دلیل حساس است. این جنبه از وجود ما نمادی شگرف از بازیگوشی، خلاقیت و نوآوری است.

اما در این میان بزرگترها دست به کار می شوند و چون صلاحش را می خواهند، تصمیم می گیرند که او را تربیت کنند؛ پس عقده هایشان سر باز می کند و طبق نیازها و خواسته هایشان به او هزاران امر و نهی می کنند و او را پر از بکن و نکن های عصبی می کنند.

کودک درون احساس گم شدگی می کند، از خود می پرسد درست و نادرست کجاست، زیرا احساسش یک چیز و والدین و اطرافیانش چیزی دیگر می گویند. در این میان کدام درست می گویند؟! کودک می خواهد آزاد باشد؛ اما آنها نمی گذارند. کودک به دروغ وادار می شود، کم کم راستش را نمی گوید.

دنیای بزرگسالان پر از حقه، کلک و دروغ است. به سوی توقعات بزرگسالان کشیده می شود و می کوشد در کودکی بزرگ جلوه کند. دیگران به او می گویند تو دیگر بزرگ شده ای، دست از این بچه بازی ها بردار!

کودک درون دیگر آن هیجان و سرمستی همیشگی را ندارد، احساس می کند به کمبود انرژی دچار است، بیماری های گوناگون به سراغش می آید، درنتیجه منزوی و افسرده می شود، می ترسد احساسش را بیان کند و دیگر خلاق و نوآور نیست، می ترسد که مسخره اش کنند، یا از امتیازات محرومش کنند.

خنده های کودک درون بر مبنای تأیید بزرگترها خودنمایی می کند. این جا بزرگترها، قهرمان این داستان هستند و خیالشان راحت است که دیگر کودک درون اعتماد به نفسی ندارد که بخواهد عرض اندام کند.

زندگی آرام، ساکت و بی هیجان از همین جا آغاز می شود. کودک درون تلاش می کند به هر شیوه ای محبت و نوازش بزرگترها را به خود جلب کند، وارد بازی های نمایشی می شود، مهر و محبت اطرافیان را می جوید، از محرومیت، تأیید نشدن و طرد شدن به شدت می ترسد، محبت را گدایی می کند و حاضر است هر تحقیر و ذلتی را بپذیرد؛ اما او را دوست بدارند.

هرگونه عدم تأیید بیرونی او را متزلزل می کند و اعتماد به نفسش را به هم می ریزد. از این رو، دیگر انرژی اش را صرف نوآوری رفتارهای خلاق نمی کند، بلکه با مجموعه ای از ترس های گوناگون به زندگی خود ادامه می دهد و می آموزد وارد رقابت با بزرگسالان بشود و بدود تا عقب نیفتد.

پس به اجبار با انواع اضطراب ها درگیر و به انواع بیماری های جسمی دچار می شود. از زاویه ای دیگر، درگیر حقایق می شود، همیشه خود را با عوامل بیرونی مقایسه می کند، خودش را کوچک تر از دیگران می بیند، احساس کمبود می کند و کم کم با عقده های حقارت دست به گریبان می شود و همان عزت نفس و اعتماد به نفس اندک خود را هم از دست می دهد.

سه گام به سوی کودک درونتان بردارید!

زمانی می توانید به کودک درونتان کمک کنید که سه راستا را طی کنید. ابتدا او را درون خود پیدا کنید؛ دوم، او را به خوبی بشناسید و سوم، کودک درونتان را تجربه و با او زندگی کنید!

ابتدا کودک درونتان را در هر کجای ذهنتان ایستاده یا چمباتمه زده ردیابی کنید. آیا نشانی های کودک درونتان را دارید؟ کسی را به جای او اشتباه نگیرید. شاید در لایه های ضمیر ناخودآگاه تو مدفون شده، شاید پشت میله های زندان ذهن والد تو محبوس گشته، شاید از ترس خود را جایی پنهان کرده، شاید رفت و آمدش را در لایه های ذهنی تو بسیار کمرنگ کرده یا قهر کرده باشد.

در مرحله دوم، باید طبیعت کودک درونتان را بشناسید و با لایه های احساسی او آشنا بشوید، هویت و ماهیتش را تجزیه و تحلیل کنید و با سه جزء افکار، احساسات و رفتارش عمیقا آشنا شوید و بدانید او چگونه فکر می کند، چگونه احساس می کند و چگونه رفتار می کند!

اجزای صورت مسأله را بشناسید! رؤیاها و آرزوهای کودک درون تو چیست؟ انرژی خود را از کدام منبع می گیرد؟ چقدر رفتار غمگینانه دارد و چه زمان شادمانه برخورد می کند؟ آیا افکارش آزادانه است؟ آیا نیازهای گوناگونش را برطرف کرده اید؟

در مرحله سوم بایستی کودک درون را در زمان ها و مکان های مختلف تجربه کنید و با او به سفرهای گوناگون بروید تا مطمئن شوید ثبات خلقی دارد. آیا هیجان زندگی دارد؟ آیا پی در پی بهانه گیری نمی کند؟ از تجربه کودک درون در بهار، تابستان، پاییز، زمستان، در روابط اجتماعی و در خلوت خانه خود، چه برداشتی دارید؟

رها و آزاد است یا افسرده و منزوی؟ پی در پی می ترسد و نگرانی و دلشوره دارد یا اگر به او بها و شخصیت بدهید، فوق العاده عمل می کند؟ اگر بخواهید من بالغ قوی داشته باشید باید ابتدا از کودک درون خود مطمئن شوید. نمی توانید موفقیت خود را بر پایه کودک درون منزوی، افسرده، دلمرده، ناامید و وحشت زده بنا کنید. تجربه کودک درون باید آگاهانه باشد.

باید چون کودکی بازیگوش بشوید، احساس های یک کودک را از خود بروز بدهید، بالا و پایین بپرید و حضور او را در زندگی خود تجربه کنید. دیگر اجازه ندهید کودک بدون تجربه، پا به دنیای بزرگسالی بگذارد. بهترین تجربه کودک درون، بازی آزاد است. کودک را همچون یک ماشین تربیت نکنید، بلکه به او جشن و سرور بیاموزید و نگذارید کسی درباره او بیش از حد قضاوت کند یا والد سرزنشگر درباره او پیش داوری نماید.

متن از مقدمه کتاب کتاب آشتی با کودک درون - نویسنده: علی شمیسا - انتشارات نسل نواندیش -177 صفحه