طرح آزادسازی حریم و استحکام بخشی فلک الافلاک به سقف کمبود اعتبار خورده است - دکترای اقتصاد

بیشتر بخوانیدقلعه فلک الافلاک ، یادگاری از دوره ساسانیان در خرم آباد

نامش فلک الافلاک است یعنی سپر سپهران، اما این روزها کمبود اعتبار بر اجرای طرح های مختلف آزادسازی حریم، ساماندهی و استحکام بخشی آن سایه انداخته است تا نگرانی ها پیرامون این بنای تاریخی هر روز مضاعف تر گردد. آخرین بار موضوع ترک های ایجاد شده روی برج های این بنای باستانی و بحث ایمنی آن ورد زبانها شد تا مدتی موضوع استحکام بخشی دوباره به سر خط خبرها بیاید، اما دوباره این چالش ها به چالش بزرگتر نبود اعتبار برخورد کرد و به حاشیه رفت.

فلک الافلاک؛ شاهکار معماری جهان

قلعه باستانی فلک الافلاک یکی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران و جهان است، بنای بزرگ آجری مربوط به دوره ساسانی که همچنان راسخ بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم آباد میزبان دوستداران میراث فرهنگی این مرزوبوم است. زیبایی و معماری شگفت انگیز قلعه فلک الافلاک موجب شده که این قلعه تاریخی و باستانی لرستان از سوی بسیاری از کارشناسان بعنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری جهان لقب گیرد.

این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه عایدی و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر تازه خرم آباد این قلعه نیز به نام خرم آباد معروف شد و احتمالاً نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است. این بنای کم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره 883 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حال ناخوش بنای ساسانی

طی سالهای گذشته همیشه موضوع ثبت جهانی فلک الافلاک به عنوان شاهکار معماری جهان مطرح بوده است تا این اثر تاریخی در لیست موقت ثبت جهانی قرار گیرد ولی به رغم گذشت سالها با فراهم نشدن زمینه ثبت جهانی، فلک الافلاک در لیست موقت خاک می خورد.

به نظر می رسد موارد مختلفی در عدم ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک مؤثر باشد، عواملی که شاید تنها بخشی از آن به عدم آزادسازی حریم این بنای تاریخ بازگردد و عوامل دیگری نیز وجود دارد که می تواند فرایند ثبت جهانی این اثر تاریخی را تحت تأثیر قرار دهد.

بخش عمده ای از حریم بنای باستانی فلک الافلاک طی سالهای گذشته آزادسازی شده است ولی متأسفانه بعد از آزادسازی، ساماندهی این حریم از سوی متولیان امر مورد غفلت قرار گرفته تا تبدیل حریم این بنای تاریخی به یک سایت گردشگری مغفول واقع گردد.

از سوی دیگر طرح استحکام بخشی و لرزه خیزی قلعه تاریخی فلک الافلاک سالهاست که به دلایل مختلفی تکمیل نشده و امروز شاهد مشکلاتی در این بنای تاریخی هستیم، مشکلاتی که با هشدار کارشناسان روبرو شده است.

عدم اجرای طرح استحکام بخشی و لرزه خیزی در این قلعه باستانی موجب شد تا بار دیگر پایه ها و دیوارهای آن در جریان وقوع زمین لرزه اردیبهشت 99 به لرزه دربیاید، در این زمین لرزه ترکهای موجود بر روی دیوارهای فلک الافلاک که از قبل وجود داشت، عمیق تر شد و نگرانی ها در رابطه با تخریب و آسیب به این بنای تاریخی افزایش پیدا کرد.

نم زدگی دیواره های قلعه باستانی قلعه فلک الافلاک، گلسنگ هایی که روی دیواره دیده می گردد، وجود موزه های مردم شناسی و باستان شناسی در داخل این بنای منحصر بفرد و آسیب های ناشی از فعالیت این موزه ها و … همه و همه مشکلاتی است که این بنای تاریخی با آن دست در گریبان است.

استحکام بخشی فلک الافلاک احتیاجمند اعتبارات ملی است

آخرین بار این سید موسی خادمی، استاندار سابق لرستان بود که در رابطه با شرایط قلعه تاریخی فلک الافلاک ابراز نگرانی کرد و گفت: قلعه فلک الافلاک به دلیل قرار گرفتن بر روی یک تپه در مرکز شهر خرم آباد از لحاظ ایمنی دچار خطر است و قبلاً در زلزله های استان ترک هایی در بنا بوجود آمد که بحث استحکام بخشی و ایمن سازی آنکه از سالها قبل آغاز شده و اقدامات پیشگیرانه در حال اجرا است. وی در سخنانی دیگر گفته بود: برای استحکام بخشی اساسی این بنای خاص، تاریخی و ارزشمند اعتبارات استانی محدود بوده و قطعاً احتیاجمند تخصیص اعتبارات ملی هستیم.

استاندار سابق لرستان با اشاره به استقرار این بنای تاریخی و فرهنگی بر روی صخره مطرح نمود: استحکام بخشی این بنا امری تخصصی و سخت بوده که هم اکنون به همت اداره کل میراث فرهنگی لرستان کار مطالعاتی آن در حال اجرا است و با آغاز پروژه ای کارشناسی شده کار اتصال و استحکام بنای قلعه فلک الافلاک بر روی صخره مذکور محقق گردد.

بدون اعتبار نمی توانیم استحکام بخشی را انجام دهیم

سید امین قاسمی، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه مطالعات استحکام بخشی قلعه فلک الافلاک اجرا شده، گفت: در حال حاضر این طرح تکمیل و در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی در مرحله دفاع است تا بتوانیم بر مبنای آن استحکام بخشی قلعه را تکمیل کنیم.

وی با تأکید بر ضرورت اختصاص اعتبار برای اجرای طرح استحکام بخشی قلعه فلک الافلاک اضافه کرد: قطعاً برای این امر ما اعتبار مضاعفی احتیاج داریم، باید اعتبار باشد تا بتوانیم طرح استحکام بخشی و یکپارچه سازی تپه و سازه را با هم انجام دهیم.

مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: فعلاً طرح مطالعاتی استحکام بخشی قلعه باید تکمیل و دفاع گردد و در مرحله مشاور برآورد صورت گیرد که ما چقدر برای اجرای آن اعتبار احتیاج داریم.

اعتبارات آزاد سازی به صورت کامل پرداخت نشده است

وی با اشاره به موضوع تملک و آزاد سازی حریم قلعه فلک الافلاک نیز بیان داشت: اقداماتی که باید در مورد توافق اولیه با سپاه صورت گیرد، اجرا شده و الان پادگان تازهی که در خور شأن سپاه استان باشد و بتوانند حریم قلعه را تخلیه نمایند، باید ساخته گردد.

مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با تاکید بر اینکه در حال حاضر سپاه در این زمینه با کمبود اعتبار روبرو است اضافه کرد: دولت باید این اعتبار را تأمین و در اختیار سپاه بگذارد تا بتوانند پادگان را زودتر تکمیل نمایند و حریم قلعه را آزاد سازی نمایند و ما بتوانیم محدوده پادگان حضرت ابوالفضل (ع) و محدوده هایی که در اختیار میراث فرهنگی است را یکپارچه و دائمی کنیم تا زمینه برای ثبت جهانی قلعه فراهم گردد.

قاسمی با تاکید بر اینکه برای آزاد سازی حریم قلعه، قبلاً با سپاه توافقاتی داشته ایم و مبلغ توافق خود را در قالب نقد و اسناد خزانه پرداخت نموده ایم، توضیح داد: منتهی هنوز پادگان تازه تکمیل نشده و ما باید صبر کنیم که سپاه پادگان را بسازد و بتوانیم ساختمان فعلی را از آنها تحویل بگیریم.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان داشت: در مجموع 40 میلیارد تومان به صورت نقدی به سپاه پرداخت شده و 40 میلیارد و 700 میلیون تومان هم اسناد خزانه پرداخت شده است.

قاسمی ادامه داد: بخشی از این اسناد خزانه در سال های 98 و 99 به حساب سپاه واریز شده و برای 1400 نیز این اسناد خزانه بطور کامل پرداخت می گردد.

منبع: همگردی