معرفی سازهای زهی

به گزارش دکترای اقتصاد، ساز های زهی به ساز هایی گفته می گردد که فراوری صدا در آن ها به وسیله ارتعاش سیم یا همان زه انجام می گردد. ارتعاش سیم می تواند توسط مضراب (زخمه) یا آرشه صورت گیرد.

معرفی سازهای زهی

خبرنگاران | سرویس فرهنگ و هنر - به طور کلی ساز های ایرانی و غربی را بر اساس نحوه نواختن و نحوه فراوری صدا به چهار دسته تقسیم می نمایند:

1. ساز های زهی - زه صدا ها - کوردوفون ها

2. ساز های کوبه ای و ضربه ای دارای پوست - پوست صدا ها - ممبرانوفون ها

3. ساز های کوبه ای - ضربه ای و سایشی بدون پوست - خود صدا ها - ایدیوفون ها

4. ساز های بادی - هواصدا ها - آیروفون ها

در ادامه به معرفی و آنالیز ساز های زهی موسیقی ایران و غرب می پردازیم.

معرفی ساز های زهی

ساز های زهی یا کوردوفون ها به ساز هایی گفته می گردد که صدا در آن ها به وسیله ارتعاش سیم فراوری می گردد. بر اساس نحوه ارتعاش سیم، ساز های زهی را به دو دسته تقسیم می نمایند:

1. معرفی ساز های زهی مضرابی یا زهی زخمه ای

ارتعاش سیم در این نوع ساز ها توسط مضراب یا زخمه انجام می گردد.

انواع ساز های زهی مضرابی عبارتند از:

  • تار

    تار یک ساز زهی مضرابی است که در ساخت آن از چوب، پوست، استخوان، زه و فلز استفاده می نمایند. ساز تار از کاسه طنینی، پوست، خرک، دسته، سرپنجه، گوشی ها، شیطانک، دستان ها و سیم گیر تشکیل شده است. تار را در حالت نشسته به گونه ای در دست می گیرند که دسته ساز در سمت چپ و کاسه ساز در سمت راست قرار بگیرد و با مضرابی که در دست راست نوازنده قرار می گیرد به سیم ها ضربه می زنند و صدا را فراوری می نمایند و نوازنده دست چپ خود را در طول دسته حرکت می دهد. تار 6 سیم از جنس فلز دارد که معمولا سیم های اول و دوم باهم و سیم های سوم و چهارم هم باهم کوک می شوند. سیم پنجم همصدای سیم های اول و دوم و سیم ششم یک اکتاو بم تر از سیم های اول و دوم کوک می گردد. از این سازبرای موسیقی دستگاهی ایرانی استفاده می نمایند.

    نمونه ای از تکنوازی تار استاد فرهنگ شریف را با هم بشنویم:

    کد مولتی مدیا

    دانلود

    فیلم اصلی

  • سه تار

    سه تار از ساز های زهی مضرابی است نحوه به دست دریافت و نواختن سه تار مانند تار است. با این تفاوت که سه تار دارای چهار سیم است. سه تار را به علت وزن کمی که دارد ایستاده هم می توانند بنوازند. در ساخت آن از چوب، فلز و زه یا نخ نایلون استفاده می نمایند. سه تار از کاسه طنینی، صفحه رو، خرک، دسته، سرپنجه، گوشی ها، شیطانک، دستان ها و سیم گیرتشکیل شده است. از این ساز برای موسیقی دستگاهی ایرانی استفاده می نمایند.

    نمونه ای از تکنوازی سه تار را باهم گوش می کنیم:

    کد مولتی مدیا

    دانلود

    فیلم اصلی

  • هارپ یا چنگ

    چنگ یک ساز زهی و از ساز های مشهور ایران باستان است. از این ساز در اشعار و ادبیات فارسی زیاد نام برده شده است. از این ساز بیشتر در ارکستر های غربی استفاده می گردد.

  • عود

    عود هم از ساز های زهی مضرابی است که آن را بربط نیز می نامند. از مشهورترین ساز های قدیم ایران است. دارای ده سیم است که دو به دو باهم همصدا کوک می شوند. عود از کاسه طنینی، صفحه رو، پل، خرک و سیم گیر، دسته، سرپنجه، گوشی ها وشیطانک تشکیل می گردد. از این ساز نیز برای موسیقی دستگاهی ایرانی استفاده می نمایند.

    قطعه ای را با صدای ساز عود با هم گوش می کنیم:

    کد مولتی مدیا

    دانلود

    فیلم اصلی

  • گیتار

    یک ساز زهی زخمه ای است که با مضراب یا پیک به سیم ها ضربه می زنند و صدا را فراوری می نمایند. گیتار دارای قدمت تاریخی زیادی است همچنین در موسیقی مدرن امروزی غربی نیز کاربرد فراوانی دارد. گیتار دارای دو نوع آکوستیک و الکتریک است؛ که درای جنس صدایی متفاوتی هستند.

    تکنوازی گیتار را با هم گوش دهیم تا بیشتر با صدای این ساز آشنا شویم:

    کد مولتی مدیا

    دانلود

    فیلم اصلی

  • سنتور

    یک ساز زهی مضرابی یه شکل ذوزنقه است. صدا به وسیله ضربه زدن دو مضراب چوبی بر روی سیم فراوری می گردد. سنتور دارای 72 سیم است که سیم ها در دسته های چهار تایی باهم همصدا کوک می شوند. سنتور در اندازه های مختلفی ساخته می گردد، ولی معمول ترین آن، سنتور 9 خرک سل کوک است. انواع سنتور عبارتند از: سنتور معمولی سل کوک، سنتور لا کوک، سنتور باس، سنتور کروماتیک، سنتور کروماتیک بم.

    دونوازی سنتور و تمبک را با هم گوش می دهیم:

    کد مولتی مدیا

    دانلود

    فیلم اصلی

  • قانون

    قانون یک سازی زهی و از آلات موسیقی قدیمی ایران است. این ساز را در حالت نشسته به گونه ای که ضلع بزرگتر ساز به سمت دستان نوازنده باشد می نوازند. دو انگشت سبابه نوازنده مجهز به مضراب است و به سیم ها ضربه می زند. قانون معمولا دارای 82 وتر از جنس زه، ابریشم روکش دار یا نایلون است. اجزای تشکیل دهنده ساز قانون عبارتند از: جعبه صوتی، صفحه رو، پوست، پرده گردان، خرک، گوشی ها، شیطانک، سیم گیر، کلید کوک و پل.

2. معرفی ساز های زهی آرشه ای

ارتعاش سیم در این نوع ساز ها توسط کشیدن آرشه انجام می گردد.

انواع ساز های زهی آرشه ای عبارتند از:

  • ویولن

از مشهورترین ساز های زهی آرشه ای غربی است. از این ساز هم برای موسیقی غربی و هم برای موسیقی ایرانی استفاده می نمایند. برای فراوری صدا نوازنده آرشه را با دست راست به صورت حرکات رفت و برگشتی به سیم ها می کشد.

قطعه دلنشین ایرانی را با ساز ویولن با هم گوش می دهیم:

کد مولتی مدیا

دانلود

فیلم اصلی

  • کمانچه

یک ساز زهی آرشه ای است که نوازنده آن را در حالت نشسته می نوازند و به طور عمودی در دست چپ نوازنده قرار می گیرد. انگشت های دست چپ در طول دسته حرکت می نمایند و آرشه با دست راست به صورت افقی در حرکات رفت و برگشت بر سیم ها کشیده می گردد. کمانچه دارای چهار سیم فلزی است که هر کدام ضخامتی متفاوت دارند. اجزای تشکیل دهنده کمانچه عبارت اند از کاسه طنینی، پوست، خرک، گوشی ها، شیطانک، سیم گیر، دسته، سرپنجه، پایه.

قطعه ای دلنشین با صدای کمانچه را باهم گوش می کنیم:

کد مولتی مدیا

دانلود

فیلم اصلی

  • قیچک

قیچک یک ساز زهی آرشه ای است که در ساخت آن چوب، پوست و فلز استفاده می نمایند. از این ساز هم در موسیقی نواحی مختلف ایران و هم برای موسیقی دستگاهی ایران استفاده می نمایند؛ و نواختن آن مثل ساز کمانچه است. طول ساز حدود 56 سانتی متر است. اجزای اصلی ساز قیچک عبارتند از: کاسه، دسته، سرپنجه، پوست، گوشی ها، شیطانک، خرک و سیم گیر.

  • رباب

ساز رباب از ساز های زهی آرشه ای و از قدیمی ترین آلات موسیقی ایرانی و ساز های نواحی ایران است که در ساخت آن چوب، پوست و زه یا نخ نایلون به کار می رود. در ادبیات و حجاری های قدیمی این ساز به وفور مشاهده شده است. رباب را در بعضی نواحی مانند کمانچه و با آرشه می نوازند و در بعضی دیگر مناطق مثل تار و با مضراب می نوازند. رباب دارای 6 وتر اصلی است که دو به دو با یکدیگر همصدا کوک می شوند. اجزای اصلی ساز رباب عبارتند از: کاسه طنینی، دسته، سینه، سرپنجه، گوشی ها، شیطانک، خرک، سیم گیر، دستان ها، پوست.

برای آشنایی بیشتر با صدای این ساز قطعه ای را با صدای ساز رباب گوش می کنیم. (قابل ذکر است که در این قطعه رباب را با مضراب نواخته اند)

کد مولتی مدیا

دانلود

فیلم اصلی

اگر سوال یا نظری در این زمینه دارید آن را به وسیله بخش ارسال نظر با ما در میان بگذارید.

منبع: setare.com
انتشار: 29 اسفند 1399 بروزرسانی: 29 اسفند 1399 گردآورنده: economicsphd.ir شناسه مطلب: 865

به "معرفی سازهای زهی" امتیاز دهید

1 کاربر به "معرفی سازهای زهی" امتیاز داده است | 5 از 5
امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "معرفی سازهای زهی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید