چرا انیمه پوم پوکو یک شاهکار قدرنادیده است؟ - دکترای اقتصاد

پوم پوکو با وجود این که در ژاپن فوق العاده محبوب است، در سراسر دنیا به معروفیت چندانی نرسید. هواداران وقتی می خواهند به اثری از استودیو جیبلی اشاره نمایند که خیلی خوب از تمثیل های محیطی استفاده نموده است، معمولا به سراغ شاهزاده مونونوکه می فرایند. کیفیت، چیزی نیست که در پوم پوکو فقدانش را احساس کنید، چرا که هوادارانی که آن را دیده اند، این انیمه را یکی از جواهرات بااارزش و قدرنادیده استودیو جیبلی می بینند که شایسته توجه بیشتر است. هرچه زمان بیشتری می گذرد، پیغام نهفته پوم پوکو ارتباط ملموس تری با واقعیت پیدا می نماید. چرا که انسان ها بیش از قبل با پیغامدهای بیش از حد شهری شدن و بحران های آب وهوایی روبرو شده اند. پس سوالی که پیش می آید این است که چرا این فیلم این قدر کم مورد توجه قرار گرفته است؟

غریب بودن داستان تانوکی ها در فضای خارج از ژاپن

داستان های محلی زیادی از ژاپن وارد انیمه شده اند، خیلی هایشان هم مورد توجه مخاطبان غیرژاپنی قرار گرفته و محبوب شده اند. خیلی هایشان هم با موضوع داستان های مربوط به یوکای ها ساخته شده اند. با این حال، برخی از این داستان ها برای فرهنگ بیگانه خیلی عجیب هستند، در حدی که شاید همین غرابت بیشتر از پیغام پشت آن ها، مورد توجه مخاطب غربی قرار بگیرد.

پوم پوکو نمونه آشکار چنین چیزی است. به عنوان مثال، تانوکی ها بیشتر به باروری شان مشهور هستند. به همین علت در سراسر فیلم بیضه هایشان قابل رویت است. حتی از آن ها برای جادو هم استفاده می نمایند. اگرچه شاید برخی از مخاطبان از چنین عنصری خوش شان بیاید، ولی خیلی ها هم نتوانستند با چنین تمهیدی ارتباط برقرار نمایند. همین باعث شده است که پوم پوکو در نتفلیکس درجه سنی بزرگسال داشته باشد. همین باعث می گردد که خیلی از مخاطبان با تصور این که این انیمه محتوای مخصوص بزرگسال دارد، به سراغش نفرایند.

جدا از تانوکی ها، در مقایسه با دیگر آثار استودیو جیبلی، پوم پوکو به شکل غنی تری فرهنگ ژاپن را به نمایش می گذارد. این فرهنگ را می توان در موسیقی، معبدی که تانوکی ها در آن زندگی می نمایند، روباهی که با آن صحبت می نمایند، اشیائی که به آن ها تبدیل می شوند، مشاهده کرد. این ویژگی نقش مهمی در شاهکار بودن این انیمه دارد، و البته همین باعث شده است که این اثر در خارج از ژاپن این قدر نادیده گرفته شده باشد.

یک داستان محیط زیستی تلخ

یک علت دیگر که باعث قدرنادیده بودن پوم پوکو شده است این است که انتها خوشی ندارد. دیگر محصولات استودیو جیبلی معمولا به شکل خوش بینانه ای به انتها می رسند، ولی پوم پوکو از این نظر متمایز است. تانوکی ها در نهایت نبرد بر سر ساخت وساز انسان ها را می بازند. خیلی هایشان می میرند، آن هایی هم که زنده می مانند مجبورند خود را با دنیای نو و تغییراتش وفق دهند. برای یک مخاطب معمولی، دیدنی چنین تلخی خیلی غم انگیز است، چرا که تانوکی ها واقعا شخصیت های دوست داشتنی هستند. آن ها احمق، بازیگوش، معصوم و اهل خوشگذرانی هستند و بیشتر به سیر کردن شکم خود فکر می نمایند تا استفاده از مغز. شخصیت هایی هستند که مخاطب دوست دارد پیروزی شان را ببیند، ولی اگر پیروز می شدند، پیغام محیط زیستی قدرتمند این انیمه این قدر تاثیرگذار نمی شد.

برای خیلی از مخاطبان، از جمله هواداران استودیو جیبلی، انتها پوم پوکو یک تجربه ناخوشایند است. خیلی از مردم دوست ندارند برای درس گرفتن فیلم دیدن نمایند، آن ها فقط می خواهند سرگرم شوند. برخی از آثار دیگر جیبلی هم از این درس ها در خود دارند، ولی این پیغام در سطح متفاوتی از پوم پوکو ارائه می گردد، چرا که یک انتها خوش دارند و همین باعث می گردد اتفاقات تلخ داخل انیمه به فراموشی سپرده شوند. علاوه بر غریب بودن این داستان محلی برای مخاطب غیرژاپنی، انتها تلخ هم یک عامل مهم دیگر بود که باعث نادیده گرفتن این فیلم شد.

چرا پوم پوکو یک شاهکار است؟

پوم پوکو با وجود این که نزدیک به سی سال از اکرانش می گذرد، هیچ گاه به میزان الان موضوعش با جامعه داخل و خارج ژاپن همسویی نداشته است. این انیمه کلی انتخاب تجربی و پرریسک دارد. استودیو جیبلی در آثار دیگری چون مدفن کرم های شب تاب هم به سراغ انتها تلخ رفته بود، ویژگی پوم پوکو این است که پیشتر کلی اتفاق پر از شادی و خوشحالی را نشان می دهد. یک انتخاب چالش برانگیز دیگر این انیمه این است که تانوکی ها را قهرمان اصلی داستان می نماید. تانوکی ها در انیمه های زیادی شخصیت فرعی بوده اند، ولی کم پیش آمده که قهرمان اصلی باشند. حتی از این چالش برانگیزتر این است که این انیمه کوشش نموده با این موجودات بامزه و عجیب، یک پیغام جدی و مهم را منتقل کند.

به حدی پیغام ها و تمثیل های سیاسی مهم و آشنا در فیلم گنجانده شده است که مخاطب خیلی زود با این موجودات غیرانسان همذات پنداری می نماید. تانوکی ها چارچوب محکمی برای مبارزه با انسان ها خلق می نمایند، چیزی شبیه یک جنبش حقوق مدنی. خشونت اگرچه محکوم است، ولی هردو جناح به آن دست می زنند. به تانوکی ها پیشنهاد های نادرستی ارائه می گردد تا به جای مبارزه بر سر حقوق خود، با انسان ها همکاری نمایند. خیلی راحت می توان مصداق این داستان را در بخش های مختلفی از دنیا پیدا کرد. این انیمه اگرچه محصول پرریسکی بود، ولی به اثر خارق العاده ای تبدیل شد.

همانند هر اثر دیگری از استودیو جیبلی، در طراحی صحنه ها و انیمیشن پوم پوکو هم عشق فراوانی جاری شده است. اما عشق اصلی، عشق به طبیعت و زندگی ساده زیستانه است. این انیمه در چهل و نهمین دوره جوائز ماینیچی فیلم برنده جایزه برترین انیمیشن شد و نماینده رسمی ژاپن برای حضور در بخش رقابتی برترین فیلم خارجی زبان اسکار شد.

در انتها باید گفت که با وجود انتها تلخ پوم پوکو، هیچ جای آن این احساس به وجود نمی آید که پیغام داستان به صورت موعظه وار ارائه شده است. جادو، شخصیت ها و لحظه های لذت بخش این انیمه باعث می شوند چشیدن مزه پیغام آن تلخ نباشد. این انیمه، جدا از پیغامش هم یک اثر هنری درخشان است، و کلی لحظه بامزه دارد که بعید است از خاطرتان برود، از تانوکی مست گرفته تا اسکلت های غول پیکری که در توهم های مختلف ظاهر می شوند. همانند عنصری که منبع الهام انیماتورها بوده است، این انیمه جادویی را نشان می دهد که اگر انسان ها آن را آن چنان مورد توجه قرار ندهند، ممکن است از جامعه ما رخت ببندد.

منبع: Game Rant