الکسی تایمیا (Alexithymia): وقتی احساسات برایت مبهم می شوند! - دکترای اقتصاد

اگر این حس برایتان آشناست، ممکن است شما هم درجاتی از الکسی تایمیا (Alexithymia) را تجربه نموده باشید. این اصطلاح که اولین بار در دهه 1970 معرفی گردید، به ناتوانی در شناسایی، تفکیک و بیان احساسات گفته می گردد. یعنی ممکن است فردی از نظر منطقی بفهمد که موقعیتی استرس زا است، اما نتواند دقیقاً حس خود را شرح دهد. نکته جالب اینجاست که این مسئله خیلی هم نادر نیست! تخمین زده می گردد که حدود 10 درصد از مردم جهان درجاتی از الکسی تایمیا دارند، اما چون این یک تشخیص رسمی روان پزشکی نیست، بسیاری از افراد حتی از وجودش در خود بی خبرند.

چرا الکسی تایمیا برای ما مهم است؟

الکسی تایمیا فقط به این معنی نیست که نمی توانیم احساسات خود را بیان کنیم، بلکه می تواند بر روابط ما، نحوه درک محیط اطراف و حتی تصمیم گیری های روزمره تأثیر بگذارد. مثلاً فردی که الکسی تایمیا دارد، ممکن است بعد از یک اتفاق مهم، تازه روزها یا هفته ها بعد متوجه گردد که چه احساسی داشته است! این موضوع می تواند روی روابط شخصی هم تأثیر بگذارد، چون احساسات یک بخش مهم از ارتباط بین افراد هستند.

نکته دیگر این است که الکسی تایمیا در بعضی افراد بیشتر دیده می گردد. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده اند که بین 33 تا 66 درصد از افراد مبتلا به اوتیسم درجاتی از الکسی تایمیا دارند. بعلاوه این ویژگی در اختلال اضطراب، افسردگی، اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، و حتی بعضی آسیب های روانی پس از حادثه (PTSD) بیشتر دیده شده است. البته این موضوع به این معنی نیست که همه افراد دارای این شرایط حتماً الکسی تایمیا دارند، بلکه نشان دهنده رابطه جالب بین احساسات و عملکرد مغز است.

10 فکت جالب درباره الکسی تایمیا (Alexithymia)

1. الکسی تایمیا یعنی بی کلامی احساسی

کلمه الکسی تایمیا از ریشه های یونانی گرفته شده و معنی آن عدم توانایی در بیان احساسات است. در واقع این کلمه از ترکیب سه واژه تشکیل شده است: a به معنای نبود یا عدم، lexis به معنای واژه ها، و thymia به معنای احساسات یا روحیه. به همین علت، می توان آن را به نوعی بی کلامی احساسی نامید. کسانی که این ویژگی را دارند، در تشخیص و نام گذاری احساسات خود دچار مشکل می شوند و اغلب نمی توانند بگویند که دقیقاً راضی اند، ناراحت اند یا عصبانی.

2. الکسی تایمیا روی حس های فیزیکی هم تأثیر می گذارد

جالب است بدانید که این مشکل فقط در خصوص احساسات روانی نیست، بلکه می تواند روی درک احتیاجهای فیزیکی هم اثر بگذارد. بعضی افراد دارای الکسی تایمیا حتی نمی توانند به درستی تشخیص دهند که گرسنه، تشنه یا خسته هستند! این ویژگی که الکسیسومیا (Alexisomia) یا نارسایی درک احساسات بدنی نامیده می گردد، باعث می گردد افراد نتوانند بین حالت های بدنی مختلف تمایز قائل شوند. در نتیجه، ممکن است این افراد در مراقبت از خود و حفظ تعادل انرژی بدنشان با مسائلی روبرو شوند.

3. بعضی افراد با الکسی تایمیا به جهان می آیند، بعضی دیگر آن را کسب می نمایند

الکسی تایمیا در بعضی افراد از کودکی همراهشان است، اما در بعضی دیگر به علت آسیب های روانی یا تجربیات سخت زندگی ایجاد می گردد. مثلاً افرادی که در کودکی در محیط هایی رشد نموده اند که احساسات سرکوب می شده است، ممکن است در بزرگسالی نیز توانایی شناسایی و ابراز احساسات خود را از دست بدهند. بعلاوه، تحقیقات نشان داده اند که بعضی آسیب های مغزی، به ویژه در ناحیه قشر اینسولار (Insular Cortex) و آمیگدال (Amygdala)، می توانند باعث ایجاد الکسی تایمیا شوند.

4. الکسی تایمیا باعث می گردد افراد بیشتر بر جهانی بیرون تمرکز نمایند تا احساسات درونی شان

یکی از ویژگی های جالب افرادی که الکسی تایمیا دارند، این است که به جای توجه به احساسات خود، بیشتر به اتفاقات بیرونی و محیط اطرافشان توجه می نمایند. این ویژگی سبک تفکر برون گرا (Externally Oriented Thinking) نامیده می گردد و باعث می گردد که افراد دارای الکسی تایمیا به جای تحلیل احساسات درونی خود، بیشتر بر حقایق و جزئیات بیرونی متمرکز شوند. به همین علت، ممکن است این افراد در موقعیت های احساسی واکنش های غیرمنتظره ای نشان دهند یا احتیاج داشته باشند که بعداً با آنالیز نشانه ها، احساسات گذشته خود را متوجه شوند.

5. الکسی تایمیا باعث تفاوت در واکنش های احساسی به رویدادهای اجتماعی می گردد

افرادی که الکسی تایمیا دارند، ممکن است در روبروه با اتفاقات احساسی، واکنش های متفاوتی از خود نشان دهند. مثلاً ممکن است در مراسم عروسی یا هنگام شنیدن یک خبر خوب، خیلی هیجان زده به نظر نرسند، یا در روبروه با یک رویداد ناراحت نماینده، به شکلی غیرمنتظره آرام بمانند. این تفاوت در واکنش ها گاهی باعث سوءتفاهم های اجتماعی می گردد و اطرافیان ممکن است فکر نمایند که آن ها بی احساس یا بی تفاوت هستند، درحالی که مشکل اصلی در توانایی پردازش و ابراز احساسات است.

6. الکسی تایمیا با اضطراب و افسردگی رابطه پیچیده ای دارد

تحقیقات نشان داده اند که افراد مبتلا به الکسی تایمیا بیشتر از دیگران مستعد اضطراب و افسردگی هستند. علت این موضوع این است که وقتی فرد نتواند احساسات خود را بشناسد یا بیان کند، این سرکوب احساسی می تواند به احساس ناامیدی و استرس مزمن منجر گردد. از آن جا که این افراد نمی توانند به درستی احساسات خود را پردازش نمایند، معمولاً در موقعیت های استرس زا به جای ابراز احساسات، دچار تنش فیزیکی یا خستگی روانی می شوند. عدم توانایی در توصیف احساسات باعث می گردد که درمان های سنتی روان شناسی، مانند گفتاردرمانی، برای آن ها چندان مؤثر نباشد. پژوهش ها نشان داده اند که حدود 30 تا 50 درصد از افرادی که افسردگی دارند، درجاتی از الکسی تایمیا را تجربه می نمایند. این رابطه به این علت است که عدم توانایی در شناسایی و بیان احساسات می تواند فرد را در چرخه سرکوب و ناامیدی گرفتار کند. افرادی که الکسی تایمیا دارند، معمولاً نسبت به افسردگی خود آگاهی کمتری دارند و نمی توانند دلایل ناراحتی خود را شرح دهند. این موضوع می تواند باعث گردد که آن ها دیرتر از دیگران در پی یاری روان شناسی بروند. در بعضی موارد، این شرایط می تواند باعث گردد که درمان افسردگی و اضطراب در افراد دارای الکسی تایمیا سخت تر باشد. به همین علت، درمانگران برای این افراد معمولاً از تکنیک های متفاوتی، مانند درمان مبتنی بر فکر آگاهی (Mindfulness-Based Therapy)، استفاده می نمایند.

7. الکسی تایمیا می تواند روابط عاطفی را به چالش بکشد

افرادی که الکسی تایمیا دارند، معمولاً در برقراری ارتباط عاطفی با شریک زندگی خود با چالش هایی روبرو می شوند. از آن جا که آن ها احساسات خود را به درستی درک نمی نمایند، ممکن است در ابراز عشق، محبت یا همدلی مشکل داشته باشند. این موضوع می تواند باعث گردد که شریک زندگی آن ها احساس کند که رابطه احساسی عمیقی بین آن ها وجود ندارد. یکی دیگر از مسائل در روابط عاطفی این افراد، عدم درک احساسات طرف مقابل است. چون این افراد نمی توانند احساسات خود را بشناسند، درک احساسات دیگران نیز برایشان سخت است. در نتیجه، ممکن است به موقع متوجه ناراحتی، شادی یا احتیاجهای احساسی شریک زندگی خود نشوند. این مسئله می تواند باعث سوءتفاهم های زیادی در رابطه گردد و حتی به مسائل جدی در ازدواج یا روابط بلندمدت منجر گردد. افراد دارای الکسی تایمیا معمولاً روابط خود را بر اساس منطق و عمل گرایی پیش می برند و نه احساسات. با این حال، بعضی از این افراد با یادگیری مهارت های شناخت احساسات و تمرین همدلی، می توانند کیفیت روابط خود را بهبود ببخشند. در بعضی موارد، مشاوره زوج درمانی می تواند به آن ها یاری کند که رابطه بهتری با شریک زندگی خود برقرار نمایند.

8. الکسی تایمیا می تواند بر واکنش های اجتماعی فرد تأثیر بگذارد

کسانی که الکسی تایمیا دارند، گاهی در موقعیت های اجتماعی به شیوه ای غیرمنتظره واکنش نشان می دهند. مثلاً ممکن است در یک موقعیت شاد، مانند جشن تولد یا ازدواج یکی از دوستان، احساسی خنثی یا بی تفاوت از خود نشان دهند. از طرف دیگر، در موقعیت های ناراحت نماینده، مانند مراسم ختم، ممکن است رفتاری متفاوت از دیگران داشته باشند. این موضوع می تواند باعث گردد که دیگران برداشت اشتباهی از آن ها داشته باشند و فکر نمایند که سرد، بی احساس یا بی تفاوت هستند. این افراد معمولاً برای درک احساسات جمعی احتیاج دارند که نشانه های بیرونی را تجزیه وتحلیل نمایند. برای مثال، ممکن است بیشتر از دیگران به زبان بدن، کلمات یا رفتار دیگران دقت نمایند تا بفهمند که چه احساسی باید داشته باشند. این فرآیند پردازشی می تواند زمان بر باشد و باعث گردد که واکنش احساسی آن ها تأخیری باشد. در بسیاری از موارد، این تأخیر در احساسات، آن ها را از گروه های اجتماعی دور می نماید. افراد دارای الکسی تایمیا ممکن است در موقعیت های احساسی، بیش از حد به منطق و تحلیل وابسته باشند، که این مسئله گاهی باعث می گردد رفتارشان غیرطبیعی به نظر برسد. به همین علت، آن ها معمولاً در موقعیت های اجتماعی ترجیح می دهند بیشتر مستمع باشند تا مشارکت نماینده.

9. الکسی تایمیا در افراد مبتلا به اوتیسم و PTSD بیشتر دیده می گردد

تحقیقات نشان داده اند که شیوع الکسی تایمیا در افراد مبتلا به اوتیسم (Autism Spectrum Disorder) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بالاتر از حد میانه است. در افراد مبتلا به اوتیسم، مسائل در پردازش احساسات یکی از ویژگی های رایج است، به همین علت، بین 33 تا 66 درصد از این افراد درجاتی از الکسی تایمیا را تجربه می نمایند. در خصوص PTSD، افرادی که تجربیات آسیب زا را پشت سر گذاشته اند، ممکن است احساسات خود را سرکوب نمایند تا از درد عاطفی بیشتر جلوگیری نمایند. این سرکوب احساسی می تواند به مرور زمان منجر به کاهش توانایی درک و بیان احساسات گردد. افراد دارای PTSD معمولاً برای محافظت از خود، احساساتشان را مسدود می نمایند، اما این کار باعث می گردد که در شناخت احساسات خود نیز دچار مشکل شوند. تحقیقات نشان داده است که کسانی که هم PTSD و هم الکسی تایمیا دارند، معمولاً در درمان با چالش های بیشتری روبه رو می شوند. با این حال، تکنیک هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان مبتنی بر فکر آگاهی می توانند به آن ها یاری نمایند که احساسات خود را بهتر شناسایی نمایند.

10. افراد دارای الکسی تایمیا اغلب ترجیح می دهند احساسات خود را به وسیله عمل نشان دهند، نه کلمات

افراد مبتلا به الکسی تایمیا ممکن است در بیان احساسات با مشکل روبرو باشند، اما این به این معنا نیست که احساس ندارند. بسیاری از آن ها ترجیح می دهند محبت و توجه خود را به وسیله اقدامات عملی نشان دهند، نه با گفتن جملات احساسی. مثلاً ممکن است به جای گفتن دوستت دارم، با انجام کارهای کوچک مثل درست کردن یک فنجان قهوه یا یاری در کارهای روزمره محبت خود را نشان دهند. این رفتار باعث می گردد که بعضی افراد فکر نمایند که آن ها بی احساس هستند، درحالی که در واقع، شیوه بیان احساساتشان فرق دارد. تحقیقات نشان داده است که افراد دارای الکسی تایمیا معمولاً در کارهای عملی و منطقی عملکرد خوبی دارند، اما وقتی صحبت از احساسات می گردد، دچار سردرگمی می شوند. در بعضی موارد، آموزش تکنیک های ارتباطی و یادگیری زبان احساسات می تواند به آن ها یاری کند که احساسات خود را بهتر بیان نمایند. نکته مهم این است که اگر کسی در زندگی شما الکسی تایمیا دارد، ممکن است روش های غیرکلامی او را برای نشان دادن احساساتش بهتر درک کنید. درک این موضوع می تواند به بهبود روابط و کاهش سوءتفاهم های احساسی یاری کند.

منبع